یک سر بزنید به این اینجا و بروید توی قسمت دعاها و اذانها. تواشیح اسماءالحسنی هم هست.
با چندتا کلیک، فایلهای صوتی را دانلود کنید و صدای دستگاه را زیاد کنید. بگذارید صدای آواز شجریان که در دستگاه افشاری میخواند «چند خوردی چرب و شیرین از طعام/ امتحان کن چند روزی در صیام/ ...» توی اتاق بپیچد.
حالا دیگر کارتان تمام است. هیچ مقاومتی نمیتوانید بکنید. خاطرات تمام رمضانهایی که تا به حال گذراندهاید، میآیند سراغتان و نوستالژی سفره مادربزرگ و افطاری با رفقا و آنهایی که نیستند و جاهایی که دور به نظر میرسند و خاطراتی دستنیافتنی، همگی توی کلهتان جمع میشوند.
این آواز، مثل «ربنا»ی شجریان و اذان مرحوم مؤذنزادهاردبیلی، حالا دیگر، جزئی از خاطرات رمضان و آداب و رسوم این ماه مبارک شدهاند.
طوری که خیلی از کسانی که در خارج از کشور زندگی میکنند، میگویند بدون این صداها، ماه رمضانشان رنگ و بویی ندارد.
اکثر آنهایی که ساکن جایی جز ایران هستند، همیشه دنبال کاستی از این صداها هستند تا آنجا هم ماه رمضان داشته باشند و اصلا به یاد خود ایران و وطن بیفتند. این صداها، این موسیقی رمضان، دیگر چیزی شده یادآور خود ایران، چیزی مثل فرش ایرانی و دیوان حافظ.
برای بسیاری از ایرانیان، افطار بدون ربنا رنگ و بویی ندارد. سالهاست صدای چابک و زیبای شجریان در این ساعات، مردم را مجذوب میکند.
شجریان، خودش در مورد اجرای این اثر که در تیر 1358 ضبط شده، میگوید: «انگیزه اصلی من در خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بوده و این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شد. اما پس از مدتی بدون اجازه از رادیو پخش شد و اکنون نیز جزو برنامههای اصلی رادیو و تلویزیون در ماه رمضان است.»
ربنای شجریان با پشتوانه آموزشهای دوران جوانی او در زمانی که در محضر پدرش آموزشهای قرآنی میدیده، شکل گرفته. این قطعه یکی از دعاهایی است که شجریان در آن سالها اجرا کرده.
ربنا طبق سنت اجرایی این دعاها روی دستگاههای قرآنی خوانده شده. این قطعه از دستگاه «رست» یا «راست» شروع شده و در خاتمه به دستگاه «عجم» (شبیه به ماهور) مدلاسیون میشود. (نام عجم بر این دستگاه که یکی از دستگاههای هفتگانه قرآنی است، میتواند نشاندهنده عدم وجود چنین دستگاهی در الحان قدیم عربی باشد.)
در این اثر به خوبی میتوان تأثیرات شیخ نصرالدینطوبی و شیخ طه الفشی را مشاهده کرد که البته ربنای شجریان بسیار شکیلتر و زیباتر اجرا شده. این اجرا تقریبا فاقد تحریر است و بهجز چند نت، تماما بهوسیلة قلط و ویبراسیون اجرا شده که اجرای ماهرانة آن بسیار چشمگیر است.
ربنای شجریان از ابتدا، روی نتهای «سیبِمُل» و سپس «دو» اوج میگیرد (روی خط حامل کلید سل) و در حوالی این نُتها گردش دارد (که اجرای آن برای خوانندگان چپ کوک هم آسان نیست) و تا نت «میبِمُل» به بالاترین نت خود میرسد.
البته ربنایی که از صدا و سیما پخش میشود، نسخة چندان با کیفیتی نیست و ممکن است دور ضبط، بالا یا پایین برده شده و نتها تا حد کمی بالا یا پایین رفته باشد.
با این وجود، صدای شجریان نشان میدهد که اشکالات دور ضبط، زیاد نیست، پس نتهایی که به آنها اشاره شد حدودی هستند. «ربنا» در نواری که محمدرضا شجریان با نام «به یاد پدر» ضبط کرده نیز منتشر شده است.